Het brein van zoogdieren heeft veel minder tijd nodig om geuren te identificeren dan voorheen werd gedacht. Een muis heeft er bijvoorbeeld maar een tiende van een seconde voor nodig. Tot die verrassende ontdekking komen Amerikaanse onderzoekers in het blad Nature Communications. “Onze studie legt het fundament voor een nieuwe theorie over hoe zoogdieren – waaronder mensen – ruiken: dat gaat allemaal veel gestroomlijnder dan gedacht,” vertelt onderzoeker Dmitry Rinberg. →
Categorie: "Natuur en wetenschap"
Huizen bevatten gemiddeld ruim honderd soorten kruipbeestjes
Foto: Sebastian Stabinger, Wikimedia Commons/CC BY
Je zou het op het eerste gezicht misschien niet zeggen, maar een gemiddelde Nederlandse woning herbergt ruim honderd soorten kriebelbeestjes. Denk bijvoorbeeld aan diergroepen als spinnen, luizen, muggen, papiervisjes, zilvervisjes (zie foto) en kevers. Factoren als de netheid van de bewoners of de aanwezigheid van huisdieren blijken geen invloed te hebben op het aantal aanwezige kruipbeestjes. De plaats waar een huis staat en het woningtype blijken veel bepalender te zijn voor de insectenrijkdom in een huis. De grootste soortenverscheidenheid werd gevonden in huizen op de begane grond met veel deuren en ramen. Wat betreft het vloertype blijkt hoogpolig tapijt meer in trek te zijn bij insecten en andere ongewervelde dieren dan laminaat. Ook tussen diverse kamers is weinig verschil in aantallen aan te wijzen. Waar mensen vaak verwachten dat mieren en kakkerlakken zich overwegend ophouden in de keuken, is het tegendeel waar. Onderzoekers vonden ze in de onderzochte woningen in de Verenigde Staten net zo vaak in de slaapkamer. →
Bonobo’s zijn bereid om vreemden te helpen
Foto: Wikimedia Commons/CC BY-SA 3.0
Altruïstisch gedrag werd lange tijd beschouwd als een exclusief menselijke karaktereigenschap. Inmiddels weten we, dankzij de zalvende werking van de wetenschap, wel beter. Ook sommige andere diersoorten helpen vreemden zonder daar zelf iets voor terug te willen. Een goed voorbeeld is de bonobo (Pan paniscus), een nauw aan mensen en chimpansees verwante, maar beduidend vreedzamere mensaap. Onderzoekers bestudeerden zestien bonobo’s in Kongo. De primaten waren in het wild geboren, maar – na het verlies van hun ouders – door mensen opgevangen. De bonobo’s werden één voor één in een kamer geleid die door een hek gescheiden werd van een tweede kamer. Boven die tweede (lege) kamer hing een appel die de bonobo’s vanuit hun eigen kamer konden laten vallen. En dat deden de bonobo’s vier keer vaker wanneer een soortgenoot de lege kamer binnenkwam. →
Prehistorische reuzenotter domineerde Chinese moerassen
Illustratie: Mauricio Anton
Siamogale melilutra, een enorme otter die ongeveer het formaat had van een hedendaagse wolf en zo’n vijftig kilo op de weegschaal bracht, leefde zes miljoen jaar geleden in de moerassen van zuidwestelijk China en was waarschijnlijk een dominant en formidabel roofdier. Tot die conclusie komen paleontologen nadat ze de kaken van het prehistorische zoogdier hebben onderzocht. De gigant kon zelfs met gemak schelpdieren of de botten van vogels en andere zoogdieren fijnmalen. Dat is op zich opvallend, want voor hedendaagse otters geldt juist dat kleine soorten in relatief opzicht sterkere kaken hebben dan hun grotere verwanten. →
Fossiele resten van oerbos gevonden op Antarctica
Foto: Lyubomir Ivanov, Wikimedia Commons/GPL
Op Antarctica zijn fossiele resten van een oeroud bos gevonden. Het woud bedekte circa 260 miljoen jaar geleden, dus nog voordat de dinosauriërs hun opwachting maakten op het evolutionaire toneel, delen van de Zuidpool. Destijds bestond de landmassa op aarde nog uit twee continenten, Gondwanaland in het zuiden en Laurazië in het noorden. Antarctica maakte, samen met gebieden als het huidige Zuid-Amerika, Afrika, India en Australië, deel uit van Gondwanaland. Het gebied was destijds warm en vochtig en werd bevolkt door mossen, varens en overwegend kleine dieren. →
Schapen kunnen menselijke gezichten herkennen
Schapen (Ovis aries) zijn prima in staat om voor hen onbekende personen te herkennen op basis van foto’s. Wetenschappers van de University of Cambridge stellen dat de dieren gezichten van elkaar kunnen onderscheiden met een bijna menselijke precisie. De onderzoekers onderzochten de schapen in het kader van een bredere studie naar de ziekte van Huntingdon, een bij mensen voorkomende, erfelijke hersenaandoening. Door hun relatief grote hersenen zijn schapen namelijk zeer geschikt voor studies naar degeneratieve hersenaandoeningen. In het kader van de studie kregen acht schapen portretfoto’s van vier beroemdheden voorgeschoteld: actrice Emma Watson, acteur Jake Gyllenhaal, de Britse tv-presentator Fiona Bruce en de Amerikaanse ex-president Barack Obama. Er werd gekozen voor beroemdheden om er zeker van te zijn dat de schapen de afgebeelde mensen nog nooit in levenden lijve hadden gezien. De schapen kregen van het onderzoeksteam steeds twee foto’s voorgeschoteld van op elkaar lijkende personen, waarbij ze een keuze moesten maken tussen de ‘beroemdheid’ en de onbekende persoon. →
Korte armpjes van Tyrannosaurus hadden hoogstwaarschijnlijk toch functie
De voorarmpjes van de beruchte Tyrannosaurus rex, die piepklein zijn in verhouding tot de rest van het lichaam, worden vaak afgedaan als deels rudimentaire ledematen zonder echte functie. Paleontoloog Steve Stanley denkt daar op basis van recent onderzoek echter heel anders over. Volgens hem wijzen zeker zes kenmerken erop dat de armpjes van T. rex zeker een functie hadden. Sterker nog: ze waren volgens de Amerikaan zelfs van cruciaal belang tijdens de jacht. Volgens Stanley gebruikte de vleesetende dinosaurus zijn korte armen bijvoorbeeld wanneer hij op de rug van een prooidier sprong of een slachtoffer tussen zijn krachtige kaken had geklemd. Met de armpjes – die elk waren uitgerust met twee grote klauwen – kon een Tyrannosaurus binnen een paar seconden vier diepe, meer dan één meter lange wonden aanbrengen in het lichaam van zijn ongelukkige prooi. Ondanks hun bescheiden formaat, waren de voorpoten van Tyrannosaurus rex vermoedelijk enorm sterk omdat ze werden ondersteund door een bundel ijzersterke spieren. →
Verdwijnen dinosauriërs maakte van nachtactieve zoogdieren dagdieren
Dat veel zoogdieren (waaronder wijzelf) tegenwoordig overwegend dagactief zijn, is grotendeels te danken aan het verdwijnen van de dinosauriërs. Voordat de reuzenreptielen circa 66 miljoen jaar geleden definitief van de aardbodem verdwenen, waren alle zoogdieren nachtwezens. Logisch natuurlijk, want onder de deken van het nachtelijk duister was de kans kleiner dat de kleine warmbloedigen ten prooi vielen aan vleesetende dinosauriërs. Toen het dinogevaar verdween, konden de zoogdieren steeds vaker overdag actief worden. Die overgang duurde een paar miljoen jaar. Britse en Israëlische wetenschappers hebben de tijd die de verandering in beslag nam berekend en schrijven erover in het wetenschapsblad Nature Ecology & Evolution. →
Fossiel van prehistorische dolfijn gevonden in Westerschelde
Foto: Natuurhistorisch Museum Rotterdam
Onderzoekers van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam hebben tijdens een expeditie op de Westerschelde het fossiel van een nog onbekende prehistorische dolfijn gevonden. Het gaat om een verre voorouder van de La Plata-dolfijn (Pontoporia blainvillei), een soort die tegenwoordig leeft voor de kust van Zuid-Amerika. De vodst wordt beschreven in een vorige week gepubliceerde studie in het tijdschrift PeerJ. Onderzoekers.van het Rotterdamse museum stuitten tijdens een expeditie in het voorjaar van 2014 op een goed bewaard gebleven gefossiliseerde schedel van een voor hen onbekende prehistorische dolfijn. De schedel, waarvan de snuit was afgebroken, mat in totaal 21,2 centimeter. →
Mannelijke mammoeten verongelukten vaker dan vrouwtjes
Onderzoekers van het Zweedse Museum of Natural History deden een opvallende ontdekking toen ze 98 fossielen van mammoeten onder de loep namen. Zeven van de tien onderzochte mammoetresten bleken aan mannetjes toe te behoren. Wat is de oorzaak van die scheve geslachtsverhouding? Omdat skeletdelen van mammoeten maar zelden goed bewaard blijven, is het waarschijnlijk dat de in verschillende delen van Siberië gevonden fossielen begraven waren onder het oppervlak. Op die manier waren ze beter beschermd tegen weersinvloeden. De nieuwe bevindingen impliceren dat mannelijke mammoeten vaker stierven op een manier waardoor het stoffelijke overschot werd begraven. Zo zou het best kunnen dat ze in de winter door het ijs van een meer zakten of dat ze kwamen vast te zitten in moerrassen. Die constatering is in lijn met de manier waarop de dieren leefden. →