Categorie: "Ecologie"

Minder eikenprocessievlinders dan vorig jaar

Foto: Gyorgy Csoka, Wikimedia Commons/CC BY 3.0 us

266px-Thaumetopoea_processionea01De afgelopen weken zijn circa een derde minder eikenprocessievlinders gevangen dan in dezelfde periode vorig jaar. Dat kan erop duiden dat de overlast van de eikenprocessierups op landelijke schaal volgend jaar minder zal zijn. Wel zijn er grote regionale verschillen, zo meldt het Kenniscentrum Eikenprocessierups, dat onderdeel uitmaakt van Wageningen University. Elk jaar zetten onderzoekers in augustus en september vallen op om te bepalen waar het volgende jaar problemen met de eikenprocessierups kunnen worden verwacht. Hoewel de onderzoekers ook in Overijssel en Noord-Brabant minder vlinders vingen, blijven deze provincies nog wel koploper wat betreft het aantal getelde exemplaren.

Geelbuikvuurpad ook vatbaar voor chytrideschimmel Bd

DSC_0887_01-300x210Herpetologen dachten een tijdlang dat de in ons land zeldzame geelbuikvuurpad niet of nauwelijks vatbaar was voor de gevaarlijke chytrideschimmel, een ziekteverwekker die wereldwijd al een enorme slachting heeft aangericht onder talloze amfibieën. Een nieuw onderzoek, dat is gepubliceerd in het tijdschrift Proceedings of the Royal Society B, toont echter aan dat ook deze soort wel het nodige te vrezen heeft van de schimmel. Toch leidt de aanwezigheid van de ziekteverwekkers bij geelbuikvuurpadden (in elk geval in onze contreien) niet tot massale sterfte. Hoe kan dat? Een mogelijkheid is dat de ziekteverwekker geen reactie van de gastheer opwekt. Bd en de geelbuikvuurpad leven dan dus eigenlijk in harmonie. Een andere mogelijkheid is dat de ziekteverwekker wel degelijk impact heeft op de gastheer, maar dat alleen de zwakkere dieren worden getroffen.

Lopend buffet voor ijsberen

Foto: Heritage Expeditions

Polar-Bears-and-Zodiac-1Rodney Russ, de eigenaar en oprichter van Heritage Expeditions, had onlangs het genoegen om met een aantal gasten (waaronder enkele wetenschappers) om bij Wrangel-eiland een zeer bijzonder tafereel gade te slaan. Het gezelschap stuitte namelijk op een flinke groep (volgens de meeste conservatieve schattingen 230 exemplaren) ijsberen. De imposante omnivoren deden zich tegoed aan het karkas van een aangespoelde walvis. IJsberen staan aan de top van de Arctische voedselketen en zijn ongeveer de helft van de tijd bezig met jagen.

Haaien en roggen worden ouder dan gedacht

Foto: Wikimedia Commons/CC BY-SA 3.0

266px-Grey_Nurse_Shark_at_Fish_Rock_Cave,_NSWVeel haaien- en roggen worden een stuk ouder dan lange tijd werd gedacht. Sommige soorten worden zelfs twee keer zo oud als lange tijd werd aangenomen. Uit onderzoek blijkt dat de leeftijd van de dieren in eerdere studies aanzienlijk werd onderschat. Onderzoeker Alastair Harry bestudeerde 53 verschillende populaties haaien en roggen die eerder ook al uitgebreid door andere wetenschappers waren onderzocht. Gemiddeld zaten de wetenschappers zo’n achttien jaar naast de echte leeftijd. Sommige dieren bleken wel 34 jaar ouder te zijn dan voorheen werd aangenomen. Het idee voor dit onderzoek ontstond nadat er was ontdekt dat de zandtijgerhaai (zie foto) veertig jaar oud kon worden in plaats van twintig jaar. Ook de leeftijd van de Nieuw-Zeelandse haringhaai is met 22 jaar onderschat. De leeftijd van haaien wordt meestal bepaald door te kijken naar de groeiringen in de wervels. Volgens onderzoeker Alastair Harry wordt met deze methode de ouderdom waarschijnlijk vaak onderschat.

Tsunami Japan zorgde voor massale migratie van zeedieren

De tsunami die volgde op de zware zeebeving voor kust van Japan in 2011 heeft ervoor gezorgd dat honderden soorten kleine zeedieren voor het eerste de Grote Oceaan overstaken. Volgens onderzoekers kwamen veel soorten zeedieren die normaal gesproken vooral in de buurt van de Japanse kust leven voor- en op de kust van Noord-Amerika terecht door de vloedgolf die voortkwam uit de tsunami. Het zou gaan om minstens 289 diersoorten – voornamelijk vissen en ongewervelde dieren zoals mossels, zeeanemonen en krabben - die in een periode van zes jaar werden waargenomen. De organismen lieten zich in de meeste gevallen duizenden kilometers meedrijven met wrakstukken en andere objecten die dezelfde route aflegden.

Plantenetende dino’s hadden waarschijnlijk veelzijdiger dieet dan gedacht

Illustratie: Wikimedia Commons/CC BY 2.5

Edmontosaurus_BWLang niet alle grote herbivoren uit de dinowereld aten alleen maar planten. Bepaalde grote planteneters aten hoogstwaarschijnlijk ook – welbewust – kreeftachtige diertjes. Amerikaanse wetenschappers trekken die conclusie nadat ze gefossiliseerde uitwerpselen van dinosaurussen die ooit in Montana rondliepen, bestudeerden. De uitwerpselen behoorden waarschijnlijk toe aan plantenetende hadrosauriërs. En in die uitwerpselen troffen de onderzoekers naast rottend hout ook verrassend veel resten van schaaldieren aan. Maar hoe weten paleontologen dat de reuzenreptielen de dieren niet per ongeluk naar binnen hebben gewerkt?

Volop reptielenleven in het veld

GladdeslangbosbeekdalHoewel het einde van het herpetoseizoen weer met rasse schreden nadert, is dit met name voor reptielen altijd een bijzonder interessante tijd van het jaar. Er is volop beweging, vooral omdat veel reptielen de laatste restjes nazomer proberen meet te pikken. Omdat het niet meer zo heel warm is, zijn ze bovendien ook eerder geneigd om op tamelijk open plekjes te zonnen. Bovendien vind je wat betreft slangen en hagedissen momenteel ook alle geslachten en leeftijdsgroepen in het veld. In de zomer zijn de mannetjesadders bijvoorbeeld dun gezaaid, maar omdat ze nu weer langzaam richting hun winterverblijven migreren en daarbij graag nog wat extra zon meepikken, vind je ze weer een stuk gemakkelijker.

Ook kwallen hebben af en toe een dutje nodig

Foto: Cassiopea andromeda, Raymond Spekking, Wikimedia Commons/CC BY-SA 4.0

Cassiopea_andromeda_-_MangrovenqualleOok kwallen – organismen die tot de oudste diergroepen op aarde behoren – hebben slaap nodig. Dat blijkt uit een onderzoek van het California Institute of Technology, een studie die is gepubliceerd in Current Biology. Wetenschappers hadden eerder al vastgesteld dat sommige andere ongewervelde dieren, zoals fruitvliegjes en wormen dat deden. Maar nu is ook duidelijk dat leden van het primitieve kwallengeslacht Cassiopea graag een uiltje knappen. “De bevindingen wijzen erop dat zelfs deze dieren zonder centraal zenuwstelsel moeten slapen. Dat betekent dat slaap een van de oudste gedragstoestanden is, diepe evolutionaire wortels heeft in de afstamming der soorten”, stelt onderzoeksleider Ravi Nath.

Buxusmotten rukken op in Nederland

Foto: Qflieger, Wikimedia Commons/CC BY-SA 3.0

Cydalima_perspectalis_011997Het aantal buxusmotten is dit jaar explosief toegenomen in Nederland. En dat is slecht nieuws voor veel tuinliefhebbers, want de rupsen van de prachtig gekleurde nachtvlinder hebben veel buxusstruikjes kaal gevreten. De buxusmot (Cydalima perspectalis) is in onze contreien een exoot, want het beestje is oorspronkelijk afkomstig uit oostelijk Azië. De soort is vermoedelijk met ladingen buxus uit Japan meegereisd naar Europa en wordt sinds een jaar of tien ook in Nederland gesignaleerd. Vooral in Zuid-Nederland is de soort bezig een stevige opmars. De motten zijn slecht nieuws voor mensen die een buxusstruik in de tuin hebben staan. De planten worden namelijk kaalgevreten door de rupsen. Door flink terugsnoeien kan de buxusstruik wel gered worden, maar als de bladeren jaar na jaar worden weggevreten zal de struik uiteindelijk toch doodgaan.

Steeds minder oude vissen in de zee

Foto: Albert Kok, Wikimedia Commons/publiek domein

300px-Merou5De overbevissing van de wereldzeeën heeft een duidelijke invloed op de opbouw van veel huidige vispopulaties. Een nieuwe studie van wetenschappers van de University of Washington laat namelijk zien dat oude vissen steeds zeldzamer worden. De reden laat zich raden: oude vissen worden het eerst buitgemaakt door vissers omdat ze het meeste opbrengen. Door die ontwikkeling bestaan steeds meer vispopulaties vooral uit jonge en halfwassen dieren. Waarschijnlijk gaan veel vissoorten door deze ontwikkeling problemen krijgen bij de voortplanting. De onderzoekers verzamelden hun informatie door de vangsten van tientallen visbedrijven na te gaan en eerdere studies naar de leeftijdssamenstelling van vissen te analyseren. De leeftijd van vissen kan worden bepaald door de zogenaamde otolieten (een soort steentjes) in het binnenoor te bestuderen.