Categorie: "Dier in de spotlights"

Spechten hebben misschien toch last van hersenbeschadiging

Foto: Alastair Rae, Wikimedia Commons/CC BY-SA 2.0 

266px-BlackWoodsHet getimmer van spechten stelt de vogels bloot aan enorme krachten. De g-krachten die bij de activiteit vrijkomen zijn bijvoorbeeld vele malen groter dan de waarden waaraan een Formule 1-coureur wordt blootgesteld. Sterker, ze zijn veertien keer hoger dan krachten die bij ons mensen zouden resulteren in een acute hersenbeschadiging. Spechten beschermen hun brein onder meer met hun extreem lange tong, die tijdens het kloppen als een schokbeschermer om de kop is gedraaid. Toch toont nieuw onderzoek aan dat er in het brein van spechten sprake is van een opeenstapeling van een eiwit – tau genaamd – dat bij mensen geassocieerd wordt met hersenbeschadigingen. “De basiscellen in het brein zijn neuronen. Dan zijn er de cellichamen en de axonen, die fungeren als telefoonlijnen die de communicatie tussen de neuronen verzorgen,” stelt onderzoeker George Farah. “De tau-eiwitten wikkelen zich rond de telefoonlijnen, waardoor ze beschermd en stabiel blijven, maar tegelijkertijd flexibel zijn.” De tau-eiwitten hebben dus een duidelijke functie in het brein. Maar té veel van deze eiwitten vormen een probleem, vooral omdat zo’n overdaad de communicatie tussen neuronen kan verstoren.

Kraamkamer van geschulpte hamerhaai ontdekt bij Galápagoseilanden

Barry Peters, Wikimedia Commons/CC BY 2.0

220px-Scalloped_hammerhead_cocosWetenschappers zijn geïntrigeerd door een opmerkelijke ontdekking op de Galápagoseilanden. In een ondiepe kustzone rond het eiland Santa Cruz is namelijk een kraamkamer voor jonge geschulpte hamerhaaien (Sphyrna lewini) gevonden. Een opsteker, want de geschulpte hamerhaai is een bedreigde diersoort. Volgens bioloog Eduardo Espinoza is haaienkraamkamer min of meer bij toeval ontdekt. De moederhaaien zetten hun jongen in de ondiepe riffen af en vertrekken vervolgens weer naar diepere wateren. De jonge haaien blijven een tijdje rondzwemmen in hun geboortewateren.

Parasitaire wesp is uitgerust met ingebouwde zaag

Foto: Carolyn Trietsch

aHR0cDovL3d3dy5saXZlc2NpZW5jZS5jb20vaW1hZ2VzL2kvMDAwLzA5OC8xMDcvb3JpZ2luYWwvcGFyYXNpdG9pZC13YXNwLmpwZw==Veel creaturen of processen die terugkomen in horrorfilms zijn ontleend aan echte voorbeelden uit de levende natuur. Een recentelijk ontdekte, parasitaire wespensoort die luistert naar de Latijnse naam Dendrocerus scutellaris is hier een goed voorbeeld van. Het dier is namelijk uitgerust met een rij gezaagde stekels op zijn rug. Kijkend naar de anatomie van het dier, nemen biologen aan dat het gaat om een endoparasiet, een dier dus dat in het lichaam van zijn gastheer kruipt/leeft en/of daar zijn eitjes legt. De larven doen zich van binnenuit tegoed aan het lichaam van de gastheer en banen zich als volwassen dieren een weg naar buiten. De meeste endoparasitaire insecten gebruiken hier hun scherpe kaken voor, maar omdat Dendrocerus scutellaris mist die.

Eenzaamste vogel ter wereld sterft op Nieuw-Zeelands eiland

Foto: Al Wilson, Wikimedia Commons/CC BY-SA 2.5

220px-Two_Gannets_edit_2Nigel ‘de eenzaamste vogel ter wereld’ is overleden. Hij legde het loodje naast de (betonnen) liefde van zijn leven, bij het liefdesnest dat hij voor haar bouwde. Jarenlang was Nigel de enige jan-van-gent  (Morus bassanus) op Mana Island, een steenklomp die even ten noorden van de Nieuw-Zeelandse hoofdstad Wellington is gesitueerd. Tachtig betonnen nepvogels, die in 2012 op de kust zijn neergezet om een nieuwe kolonie jan-van-genten te lokken, vormden zijn enige gezelschap. Er werden zelfs systemen neergezet om de lokroep van jan-van-genten na te bootsen, terwijl vrijwilligers  jaarlijks jan-van-gentenpoep op de rotsen schilderden.

IJsbeer heeft hoger metabolisme dan lange tijd werd gedacht

Foto: Arturo de Frias Marques, Wikimedia Commons/CC BY-SA 4.0

Polar_Bear_AdFWilde ijsberen blijken een snellere stofwisseling te hebben dan lange tijd werd gedacht. Het metabolisme (dat een grote rol speelt bij het reguleren van het lichaamsgewicht en de lichamelijke controle) van het grootste landroofdier op aarde blijkt zo’n vijftig procent hoger te zijn dan tot nu toe werd aangenomen. En dat is in het huidige klimaat geen goed nieuws voor de Arctische reuzen. Een hoger metabolisme betekent namelijk dat het ijsberenlichaam ook meer calorieën nodig heeft om adequaat te kunnen functioneren. IJsberen moeten dus veel zeehondenvlees eten om hun lichaamsfuncties op peil te houden. Maar het vangen van zeehonden wordt steeds lastiger omdat het zee-ijs door de klimaatverandering tegenwoordig eerder smelt, pas later in de herfst weer aangroeit en ‘s winters gemiddeld minder dik wordt. De onderzoekers volgden het gedrag, het jachtsucces en de stofwisselingssnelheid van volwassen, vrouwelijke ijsberen tijdens het voorjaar.

Hanen hebben ingebouwde ‘oordoppen’

Foto: Wikimedia Commons/publiek domein

220px-Orpington_chicken_1Hanen blijken een soort ingebouwde oordoppen te hebben. Deze lichamelijke aanpassing zorgt er onder meer voor dat de dieren op den duur niet doof worden van hun eigen gekraai. En dat is volgens de Belgische onderzoekers die hier achter kwamen ook bepaald geen overbodige luxe. Het gemeten hanengekraai liep namelijk gemakkelijk op tot ruim 100 decibel, een geluidsniveau dat potentieel schadelijk is. Een dier was zelfs een echte herrieschopper en haalde zelfs de 140 decibel. Zodra hanen hun snavel openen, worden hun uitwendige gehoorgangen volledig afgesloten zodat het gekraai niet tot gehoorschade leidt. De ingebouwde oordoppen zijn een knap staaltje werk van Moeder Natuur en het resultaat van een lang evolutionair proces.

Wetenschappers leren orka mensentaal nabootsen

Foto: Robert Pittman, NOAA/publiek domein

Killerwhales_jumpingOrka’s behoren tot de intelligentste en sociaalste dieren op aarde. Elke groep heeft bovendien een eigen dialect. Wetenschappers nemen aan dat orka’s dat dialect oppikken door groepsgenoten te imiteren. Maar een studie uit 2014 suggereert dat de pientere tandwalvissen zelfs in staat zijn om zich geluiden van compleet andere soorten eigen te maken. Het bleek bijvoorbeeld dat orka’s die al een tijdje in gevangenschap met andere dolfijnsoorten samenleefden die dieren steeds vaker imiteerden. In een nieuw onderzoek – verschenen in het blad Proceedings of the Royal Society B – gaan wetenschappers nog een stapje verder. Ze tonen aan dat orka’s ook mensen kunnen imiteren en er zelfs in slagen om woordjes als ’hallo’, ‘een, twee, drie’ en ‘dag’ te zeggen.

Wilde zwijnen helpen zeldzame aardbeivlinder

Foto: Wikimedia Commons/CC BY 2.5

266px-Pyrgus_malvae-01_(xndr)Wilde zwijnen genieten geen geweldige reputatie. Hun wroetgedrag zou vaak ten koste gaan van waardevolle (micro)biotopen. Toch kan het ploegwerk van de robuuste omnivoren voor bepaalde soorten ook gunstig uitpakken. In Nationaal Park De Hoge Veluwe blijkt juist dat de rupsen van de zeldzame aardbeivlinder (Pyrgus malvae) veelvuldig op de wroetplekken van wilde zwijnen te vinden zijn. De invloed van stikstofdepositie leidt in veel natuurgebieden tot het versneld dichtgroeien van open plekken, waardoor lage kruiden verdwijnen. Enige verstoring, bijvoorbeeld door wroetende zwijnen, biedt de kruiden weer een kans om zich te vestigen. Daaronder bevinden zich ook waardplanten van bedreigde vlinders. Denk aan hondsviooltjes voor de grote parelmoervlinder, schapenzuring voor de bruine vuurvlinder en tormentil of kruipganzerik voor de aardbeivlinder. De Wageningse student Frederic de Schaetzen heeft onderzocht waar de rupsen van de aardbeivlinder zich ontwikkelen in Nationaal Park de Hoge Veluwe.

Zwartkeellijster strijkt neer in Groningen

Foto: Soumyajit Nandy, Wikimedia Commons/CC BY-SA 2.0

dark-throated_Thrush_female_-_Dhanachuli,_Uttarakhand_IndiaVorige week arriveerde een zwartkeellijster (Turdus atrogularis) als dwaalgast in Nederland. Inmiddels is het dier op Waarneming.nl al vijfhonderd keer gemeld. Officieel zijn er tussen 1981 en 2009 maar zes bevestigde waarnemingen van deze vogel. De lijster wordt altijd gezien in het winterseizoen en in de noordelijke helft van het land. Opvallend genoeg doken al die waarnemingen op binnen de gemeente Groningen. Ook dit keer is de zwartkeellijster weer geland in het noordelijke deel van deze provincie. Dat was aanleiding voor tal van vogelaars uit het hele land om dit weekend naar Noord-Groningen af te reizen om de vogel vast te leggen op de gevoelige plaat. De lijster overwintert normaal in het zuidwesten, zuiden en oosten van Azië.

Chinese olifant stapt over slagboom en loopt Laos binnen

Aziatischeolifant-300x200Een olifant heeft in het zuidwesten van China een opmerkelijk uitstapje gemaakt. Het dier heeft weinig oog voor landsgrenzen en wandelt ‘s nachts Laos binnen. Zelfs een grenspost houdt het dier niet tegen. Beelden die afkomstig zijn van een bewakingscamera tonen namelijk hoe het grote zoogdier doodleuk over de slagboom heen stapt. Het dier op de beelden is een Aziatische olifant die in leeft in het Chinese grensgebied met Laos. Er lopen in die omgeving zo’n driehonderd exemplaren rond.