Categorie: "Natuurfilms en boeken"

De opstand der dieren

Oorlog
Animal Planet is een van mijn favoriete zenders en onderscheidt zich normaliter door mooie of wetenschappelijk interessante natuurdocumentaires. Maar de ruim anderhalf uur durende documentaire When Animals Go Bad die gisteren langskwam vond ik op zijn minst een beetje dubieus. Centraal stonden dieren die zich bezondigen aan aanvallen op mensen. Op zich een interessant en actueel thema, want op sommige plaatsen brengt het leven in de directe nabijheid van wilde dieren ontegenzeggelijk reële gevaren met zich mee. Maar de film wekte regelmatig de indruk dat de dierenwereld op mondiale schaal de poten, vinnen, tentakels en vleugels ineengeslagen heeft en de laatste jaren een soort grootschalige retributieoorlog tegen de mensheid begonnen is.

Een visueel meesterwerk

Verzamelobject
Soms zijn er boeken die je gewoon in de kast moet hebben, (naslag)werken die geleidelijk aan de status van een verzamelobject verkrijgen. Een voorbeeld van zo’n uitgave is het door de bekende zoöloge Charlotte Uhlenbroek geredigeerde boek Animal Life (Tirion Natuur). Het is een standaardwerk waarin alle groepen die tezamen het dierenrijk vormen compact beschreven worden. Ook zaken als anatomie, voortplantingsgedrag, de relaties tussen jager en prooi, de verschillende en vaak zeer ingenieuze manieren van voortbeweging, communicatiestrategieën en de werking van zintuigen komen aan bod in deze rijkelijk geïllustreerde pil.

Structuur
Op het eerste gezicht lijkt het boek wat druk en structuurloos, maar als je nader inzoomt op het werk en de materie zie je al snel dat er in werkelijkheid sprake is van een logische, doch zeer originele ordening.

Gevreesde zeerover wordt slachtoffer

Imagoprobleem
Het woord ‘haai’ roept doorgaans een stortvloed van primitieve reacties op en boezemt veel mensen een ongehoorde angst in. Dankzij films als Jaws heeft het dier een twijfelachtige reputatie opgebouwd. Vileine moordenaar, menseneter of onverzadigbare vreetmachine, het zijn zomaar een paar kwalificaties die gebruikt worden om deze geduchte roofvis te omschrijven. Toch is de monsterlijke haai vooral een waanidee van de menselijke geest. Het overgrote deel van de circa vierhonderd wetenschappelijk beschreven soorten is niet eens gevaarlijk voor de mens. De soorten die wel de potentie hebben om een mens te verscheuren, maken veel minder slachtoffers dan vaak wordt gedacht. De kans om te bezwijken aan een verkeersongeval, bijensteken of vallende kokosnoten (!) is vele malen groter. Haaien zijn vooral uiterst effectieve roofdieren, die zich incidenteel ook wel eens vergrijpen aan mensen. Nadeel voor de haaien is dat dergelijke incidenten breed uitgemeten worden in de sensatiepers en meestal vergezeld gaan van bloederige foto’s die rechtstreeks uit een horrorfilm afkomstig lijken te zijn.

Smakeloos
Tegenwoordig zijn het echter vooral de haaien die het slachtoffer zijn van de bedrijvigheid en hebzucht van de mens.

Alle Nederlandse soorten in één boek

Foto: Steenuil/De Nederlandse Biodiversiteit
Compleet overzicht
Vanaf vandaag zijn alle 47.800 soorten uit Nederland terug te vinden in één lijvig boek. Het eerste exemplaar van De Nederlandse biodiversiteit wordt vandaag in museum Naturalis overhandigd aan oud-minister Ronald Plasterk. Nederland is het eerste land dat zo grondig alle voorkomende dieren en planten vastlegt. In het overzicht zijn alle soorten meegenomen die sinds 1758 langere tijd in Nederland zijn waargenomen. In dat jaar publiceerde de Zweedse natuurvorser Carl Linnaeus zijn Systema Naturae en begon de moderne beschrijving van dieren en planten. Ruim 100 specialisten werken mee aan het boek. Voor 18.000 dieren- en plantensoorten zijn ook de verspreidingsgegevens in kaart gebracht.

North Sea Film Festival brengt onderwaterwereld naar Amsterdam

e010f44624534a470d2404adc4a105b6De Amsterdamse bioscoop Studio/K (Timorplein) is van 19 t/m 21 november dé plek voor alle Nederlandse film-, kunst- en onderwaterliefhebbers. Met een duiktank op het Timorplein waar iedereen kosteloos (gehuld in droogpak) onderwater adem kan halen, een vol filmprogramma met ruim 40 (inter)nationale films en documentaires, een swingend onderwaterfeest, een expositie, een waterbioscoop en een spraakmakend debat, staat deze plek een weekend lang in het teken van (onder)water. Gelijksoortige films zijn bij elkaar geprogrammeerd in een blok. Er staan themablokken op het programma over Nederland onderwater, haaien, reizen, ongekende dieptes, technisch duiken, koraalriffen, wrakken en over de toekomst van de zee. Tussendoor vinden er Q&A’s plaats met de aanwezige filmmakers. André Laban, fameus bemanningslid van Cousteau’s Calypso, is de eregast van deze vierde editie en neemt zijn zelfgemaakte schilderijen mee.

National Geographic komt met spectaculaire documentairereeks

Fotocollage: National Geographic Society
fotos_greatmigrationsMassamigratie
“Move as millions. Survive as one.” De documentaire (National Geographic) Great Migrations geeft een geheel nieuwe betekenis aan het woord ‘bewegen’. Deze zevendelige, in high-definition gefilmde serie is ingesproken door Jeroen Krabbé en neemt de kijker mee rond de wereld op de moeizame reizen die miljoenen dieren ondernemen om de overleving van hun soort te verzekeren. Gefilmd op land en vanuit de lucht, in bomen en van afgronden, op ijsvlakten en onder water vertelt Great Migrations de ontzagwekkende verhalen van talrijke diersoorten en hun epische trektochten.

Een kijkje in de keuken bij een bevlogen natuurbeschermer

Foto: WNF
F0C07FBBB28B7D7C369057E05646568DDivers werk
Een kijkje in de keuken van het internationale natuurbeschermingswerk. Dat gunt Frans Schepers, programmaleider van het Wereld Natuur Fonds (WNF), de lezers van zijn boek Van doejong tot argali. Ga mee op reis en beleef ‘natuurbescherming in uitvoering’. Maak kennis met bijzondere mensen die zich inzetten voor de natuur in hun regio en bezoek spectaculaire oorden. Een openhartig verslag in acht verhalen voor de oprecht geïnteresseerde natuurliefhebber. De reisverhalen in Van doejong tot argali gaan over Schepers’ bezoeken aan de veldprojecten van het WNF. Op het menu staan onder andere een ontmoeting met de berggorilla’s in Rwanda, een semi-gijzeling door de grenspolitie in de Turkmeense woestijn en een zoektocht naar wilde honden in Zambia. Daarnaast maakt de lezer kennis met bevlogen natuurbeschermers uit andere delen van de wereld. Schepers spreekt met ze over de uitdagingen waar hun project voor staat achterin hobbelende jeeps, in smoezelige overheidsgebouwen of, zoals hij zelf schrijft, aan zijn ‘favoriete vergadertafel’ onder een grote mangoboom. In zijn boek wil Schepers vooral de breedte van het werk van het WNF illustreren. “Want we doen veel meer dan alleen panda’s, olifanten en tijgers beschermen”, zegt de programmaleider.

Britse presentator vangt enorme tijgervis

Foto: River Monsters
media_xl_241869Na een gevecht van acht dagen is de bekende Brit Jeremy Wade erin geslaagd om één van de meest angstaanjagende vissen ter wereld te vangen: de goliathtijgervis. Wade sloeg een exemplaar van zo’n anderhalve meter en 45 kilo aan de haak tijdens een expeditie op de Congorivier in Afrika. De tijgervis – dodelijker dan de piranha – heeft 32 moordende tanden, die qua grootte in de buurt komen van de bijters van een witte haai.

The dire future of planet Earth

11295_110So far, the Earth has faced five mass extinctions during its long lifespan that covers almost five billion years. What many people don’t always seem to realise, is that we are currently in the middle of the sixth one. The biggest difference if you compare the current wave of mass extinction to the previous ones is the cause: earlier mass extinctions were literally mass extinctions, caused by climatological changes or other natural phenomena. They were part of the eternal cycle of life, at least if you take the geological time scale into account. What we are witnessing today is not a mass extinction triggered by natural factors, but rather a lurking, lingering form of mass genocide, the victims not being specific groups of humans, but animals, plants and vital ecosystems instead. And the pace in which this mass genocide is being executed is – to put it mildly – alarming. At the moment the total human demand on the planet’s natural resources exceeds the Earth’s capacity by about 25 percent, a number that is likely to grow considering the rapid emergence of new economic superpowers like China, India or Brazil. The rate at which humans have multiplied and congregated into vast urban sprawls makes such demands on the delicately balanced environment that in many places it is cracking under the ever tightening strains of material progress and overpopulation. The Atlas of Endangered Species is an interesting book that tries to tackle this problem by presenting the numbers and facts about the man-made disruption of the natural order on a global scale.

Ode aan een prachtig roofdier

9781741966480De naam Chris Fallows zal de trouwe kijkers van Discovery Channel en Animal Planet ongetwijfeld zeer bekend in de oren klinken. Hij is de man achter documentaires als Air Jaws 1 tot en met 3 en Inside the Perfect Predator. Fallows is vooral gespecialiseerd in het fotograferen en filmen van de springende witte haaien in het Zuid-Afrikaanse Valsbaai, niet ver van het kosmopolitische Kaapstad. In Great White and Eminent Grey brengt hij een visuele en woordelijke ode aan het roofdier waaraan hij zijn hart al sinds 1989 heeft verknocht. Prachtige foto’s brengen de sierlijkheid, gratie en kracht van de witte haai op imponerende wijze in beeld, terwijl de begeleidende teksten de oprechte passie illustreren die Fallows voor zijn studieobjecten heeft. Ook de dodelijke dans die de witte haai en zijn favoriete prooi in Zuid-Afrikaanse wateren, de Kaapse pelsrob, vrijwel dagelijks opvoeren, wordt adembenemend in beeld gebracht. Ook andere haaien, waaronder de bliksemsnelle mako en de immense walvishaai, passeren kortstondig de revue in Great White and Eminent Grey. Bovendien laat het verhaal van Fallows zien waar determinatie en passie uiteindelijk toe kunnen leiden als je maar vastbesloten genoeg bent om je levensdroom na te blijven jagen. Toen Fallows in 1989 voor het eerst in de ban raakte van de witte haai was hij nog een jongeman die amper een rooie cent tot zijn beschikking had.