Populair
Er zijn vermoedelijk maar weinig diergroepen die op meer belangstelling en sympathie van de mensheid kunnen rekenen dan de apen. Mensapen als gorilla’s, chimpansees en orang-oetans zijn bijvoorbeeld de charismatische iconen van talloze internationale natuurbeschermingsorganisaties. Het kan zijn dat die voorliefde iets te maken heeft met de nauwe verwantschap tussen mens en aap, want we zijn immers allemaal primaten die afstammen van gemeenschappelijke voorouders, hoezeer creationisten en religieuze fanatici zelfs in het tijdperk van de wetenschap nog hun best doen om dit al lang en breed bewezen feit met een nimmer aflatende volharding te bestrijden. Maar ondanks de gevoelige snaar die apen bij een significant deel van de mensheid weten te raken, is het maar de vraag hoeveel de gemiddelde wereldburger eigenlijk echt weet te vertellen over deze wijdverspreide en uiterst diverse dieren. In totaal zijn er namelijk (inclusief ondersoorten) zo’n 635 bekende primatensoorten, al is het lang niet zeker of deze lijst wel helemaal volledig is. Want zelfs in de eenentwintigste eeuw worden er nog nieuwe soorten ontdekt, zoals blijkt uit de recentelijk bekendgemaakte vondst van een nieuwe, met een opvallende vetkuif getooide apensoort in Myanmar.
Ultiem naslagwerk
De verschijning van het boek Apen van de wereld op het kruispunt van november en december 2011 was dan ook geen overbodige luxe. Het is het eerste naslagwerk dat alle (door de wetenschap beschreven) primaten beschrijft die we vandaag de dag nog op aarde kunnen aantreffen. Je treft in dit boek dus niet alleen de alom bekende gorilla’s en chimpansees aan, maar maakt ook kennis met de vele meerkatten die Afrika bewonen, de fraaie springapen, tamarins, saki’s en oeakari’s uit Latijns-Amerika en de langoeren, hoelmans, makaken en stompneusapen die het Aziatische continent bevolken. Naast tekstuele hoofdstukken over de verspreiding, het gedrag, de leefomgeving en de onzekere toekomst van ’s werelds apen, mensapen, halfapen en lemuren, bevat het boek talloze, prachtig geïllustreerde platen en verspreidingskaartjes die de ongelooflijke diversiteit aan primatensoorten helder en beeldend voor het voetlicht brengen. Qua indeling is ervoor gekozen om de verschillende primatenfamilies per continent te behandelen, waarbij Madagaskar gezien de uniciteit van de op het eiland voorkomende lemuren gemakshalve als een apart minicontinent beschouwd wordt. Jean-Jacques Petter, de bekende wetenschapper en uitgesproken kenner van de primatenfauna op Madagaskar, is de initiator van dit boek. Helaas overleed hij in 2002 tijdens het schrijven van het werk, maar gelukkig werd zijn noeste arbeid voortgezet door een aantal gerenommeerde collega’s waardoor dit standaardwerk uiteindelijk toch het levenslicht heeft mogen zien. Ook tekenaar François Desbordes levert subliem werk af met een reeks sprekende en uiterst natuurgetrouwe illustraties.
Actie
Apen van de wereld is een prachtige brok lees- en kijkvoer die de deur naar de fascinerende en ongekend diverse wereld van de primaten wagenwijd openzet. Daarnaast maakt het boek duidelijk dat we als mensheid eindelijk eens serieus actie moeten gaan ondernemen om de primatologische soorten- en kleurenpracht op aarde ook voor toekomstige generaties te behouden. De naaste verwanten van de mens verdwijnen namelijk in rap tempo omdat ze massaal het slachtoffer worden van door de mens veroorzaakte bedreigingen als ontbossing, habitatdestructie, de illegale handel in wilde dieren en stroperij. In Azië staat bijvoorbeeld zo’n zeventig procent van de inheemse primaten op de Rode Lijst van het IUCN genoteerd als kwetsbaar, bedreigd of ernstig bedreigd. In zowel Vietnam als Cambodja wordt zelfs ongeveer 90 procent van de primatensoorten met uitsterven bedreigd. “Wat momenteel in Zuidoost-Azië gebeurt is verschrikkelijk,” zegt Jean-Christophe Vié, plaatsvervangend hoofd van het IUCN Species Programma. “We hebben dit eerlijk gezegd nog nooit meegemaakt.” En in tegenstelling tot vroegere generaties, die vaak geen benul hadden van de ecologische schade die ze aanrichtten met hun gedrag, kan onze generatie zich niet verschuilen achter de vaak gerieflijke sluier van onwetendheid. De kennis en mogelijkheden om de mondiale soortenpracht te beschermen zijn er, niets ondernemen is vandaag de dag veel meer een kwestie van indolentie en onverschilligheid dan van machteloosheid. Laten we dus hopen dat Apen van de wereld ook voor toekomstige generaties nog een brandactuele weergave is van de ecologische realiteit in plaats van een fraai plaatjesboek en gezaghebbend standaardwerk over vervlogen tijden. Daarin ligt ook de kracht van het boek: Apen van de wereld biedt zo’n mooi inkijkje in de wereld der primaten dat het voor een rechtgeaarde natuurliefhebber haast onmogelijk is om niet geboeid te raken door het gebodene.
Lees ook:Meer dan de helft van alle primaten bedreigd
Lees ook:25 primatensoorten direct met uitsterven bedreigd
Lees ook:Nieuwe apensoort ontdekt in Myanmar
Lees ook:Primaten verbruiken weinig calorieën
Lees ook:Orang-oetans mogelijk naaste verwanten van de mens