In onze sterk op het visuele gerichte cultuur bestaat een moment pas als je er een foto van maakt en dat plaatje deelt met je vrienden of bekenden. Hoewel een fotoserie op het eerste gezicht de beste manier lijkt om een bijzondere natuurbelevenis, -gebeurtenis of vakantie voor eeuwig in je hoofd te bewaren, heeft wetenschappelijk onderzoek dit idee al een tijdje terug ontkracht. Te zeer gefixeerd zijn op het maken van een foto heeft juist een nadelige invloed op de uiteindelijke herinnering van het moment. Eigenlijk best logisch, want door de zoeker, zeker als je ook nog gefocust bent op je camera-instellingen, beleef je een moment toch minder intens en compleet dan met je eigen zintuigen.
Tekortkoming
Helaas maak ik me soms ook schuldig aan het bovenstaande en wint de honger naar de perfecte foto en het documenteren van bijzondere waarnemingen of ervaringen het dikwijls van het pure genieten. Keuzes waar je achteraf soms wel een beetje spijt van hebt, zeker als de foto’s ook nog eens niet zo goed zijn als je had gehoopt. Maar zelfs een prima plaat is uiteindelijk slechts een fragmentarische afspiegeling van de veel complexere en meer zinnenprikkelende werkelijkheid. Als natuurfotograaf offer je namelijk altijd een deel van het heden, namelijk de pure, onversneden, overweldigende en zintuiglijke ervaring van het moment, op voor een moment in de toekomst, te weten het vastleggen en achteraf genieten van de foto. In zekere zin is dit gedrag een gevolg van onze biologische opmaak en een van onze grote tekortkomingen. Waar andere dieren in en voor het moment leven, leidt ons superbrein er helaas toe dat we het grootste deel van de tijd juist gericht zijn op de toekomst. Ook kuddegedrag en onze, van nature competitieve inslag speelt een rol bij het streven naar de perfecte foto en het willen vastleggen en vereeuwigen van elk bijzonder moment.
Beleven in plaats van vastleggen
Er zullen ongetwijfeld mensen zijn die zeggen dat fotograferen en compromisloos genieten van het moment hand in hand kunnen gaan, maar dat is niet waar. Het vastleggen van een moment gaat altijd gedeeltelijk ten koste van het ten volle beleven van een gebeurtenis. Het kijken door een zoeker en eindeloos klikken, waarbij het uiteindelijke eindresultaat altijd door je hoofd spookt, heeft nu eenmaal zijn beperkingen als je vergelijkingen trekt met een puur zintuiglijke waarneming. Niet voor niets was een bijzondere en cameraloze snorkelsessie, die me oog in oog bracht met twee enorm ontspannen groene zeeschildpadden, een van de mooiste en reinste natuurervaringen tijdens mijn bezoek aan de Galapágoseilanden. Juist omdat de zeereptielen zo dichtbij kwamen en er geen enkele vorm van afleiding was, ging ik zeker een klein uur lang helemaal op in het moment. Helemaal stoppen met fotograferen is waarschijnlijk wat te veel gevraagd, maar ik heb me wel voorgenomen om in de toekomst wat vaker de camera weg te leggen en op een meer authentieke manier te genieten van de natuurwonderen en spectaculaire taferelen die zich voor mijn ogen ontvouwen.
Lees ook:Toplens voor herpetofauna
Lees ook:Het nieuwe volksopium
Lees ook:Cameravallen moeten wolven in grensgebied filmen
Lees ook:Zeldzame wintergasten
Lees ook:Walvishaaien en fotomodellen zorgen voor uniek onderwaterballet