Morele vragen
Momenteel verovert de film Rise of the Planet of the Apes de bioscopen. De prequel laat zien hoe het gekomen is dat in het origineel de mensapen de macht op aarde hebben overgenomen en van hun voormalige slavendrijvers een geknechte minderheid hebben gemaakt, een radicale omwenteling van de machtsverhoudingen. Hoewel een machtsovername van hyperintelligente apen natuurlijk pure fictie is, vond ik Rise of the Planet of the Apes niet alleen een vermakelijke, maar ook een goede film. Een prent bovendien die nogal wat morele vragen opwerpt over vivisectie en de traditionele relatie tussen mens en dier.
Economisch gewin
Want net als in de film wordt de echte wetenschappelijke wereld natuurlijk deels bevolkt door mensen als Will Rodman (James Franco), idealisten die hoofdzakelijk om altruïstische redenen op zoek zijn naar geneesmiddelen of effectieve behandelingen voor levensbedreigende, slopende of tragische ziekten. Maar de werkelijkheid is ook dat louter op geld en status beluste figuren als Steven Jacobs de touwtjes in handen hebben en primaten of andere proefdieren louter zien als gemakkelijk vervangbare wegwerpobjecten. In de film wordt het af en toe misschien iets te dik aangezet, maar de meeste CEO’s en aandeelhouders van farmaceutische bedrijven geven in werkelijkheid ook geen snars om het welzijn van dieren of de mensheid en zijn louter geïnteresseerd in megawinsten en het spekken van hun eigen beurzen. Anders zouden de medicijnen die hier gemeengoed zijn ook wel in ontwikkelingslanden verspreid worden waar de mensen geen geld hebben om ze te kunnen betalen. Bovendien is het ook een slechte zaak dat er in de medische wetenschap maar een zeer dunne scheidslijn bestaat tussen wetenschap en commercie. Daarnaast is het de vraag of het aantal dieren dat jaarlijks op mondiale schaal wordt opgeofferd wel opweegt tegen de vooruitgang die dierproeven brengen. De waarheid is immers dat er voor de ernstigste kwalen die de mensen heden ten dage teisteren nog steeds geen goede medicijnen zijn gevonden, ondanks de intensieve onderzoeksinspanningen die al vele miljoenen dieren op pijnlijke wijze het leven hebben gekost. Bovendien is het ook geen zeldzaamheid dat een medicijn volledig door alle dierlijke tests komt, maar vervolgens, eenmaal losgelaten op de mens, onvoorziene bijwerkingen blijkt te hebben. Een volledig dierproefvrije wereld is wellicht een utopie, maar het gros van de onafhankelijke wetenschappers beaamt dat heel veel dierproeven zinloos zijn of vervangen kunnen worden door alternatieve (maar wel iets duurdere) testmethoden.
Vriendschap
Wat verder indruk maakt, is de manier waarop de vriendschap tussen Will en de chimpansee Caesar gedurende de film vorm krijgt. De traditionele verhouding meester-inferieur dier/geknechte slaaf wordt vervangen door een onderlinge relatie die is gebaseerd op vriendschap en wederzijds respect. Een doorbraak die Will dwingt om op een compleet andere manier naar zijn werk te kijken en uiteindelijk zijn ogen opent voor de grimmige realiteit die vaak achter de dierproefindustrie (want dat is de juiste benaming) schuilgaat. Het helpt dat Caesar er levensecht uitziet en dat motion capture-specialist Andy Serkis er wonderwel in slaagt om de charismatische chimpansee te voorzien van een breed scala aan sterk variërende gelaatsuitdrukkingen. En dat zonder de soms duistere kant van mensapen geheel te verbloemen, waardoor Caesar en zijn harige kompanen nooit overkomen als veredelde, eendimensionale troeteldieren. Dat is namelijk ook weer een vraag die gelijk opdoemt: zouden apen ons niet ook evenaren in wreedheid als ze over dezelfde intellectuele vermogens zouden beschikken? Kortom, behalve een goede en spectaculaire film is Rise of the Planet of the Apes ook een prent die traditionele dogma’s omtrent de verhouding tussen mens en dier aan de kaak stelt en onze huidige omgang met onze naaste verwanten ernstig in twijfel trekt.
Lees ook:Brit heeft kaaiman in huis
Lees ook:Makaken sluiten onbaatzuchtige vriendschappen
Lees ook:Weer talloze grienden afgeslacht op de Faeröereilanden
Lees ook:Frozen Planet breekt kijkcijferrecord
Lees ook:Eten insecten mogelijke oplossing voor wereldvoedselprobleem