Epische queeste
De afgelopen twee weken heb ik me weer eens gestort op een boek dat een elementair bestanddeel vormt van mijn rijke collectie aan jeugdherinneringen, maar dat ik al een hele tijd niet meer had gelezen. Het betreft een verhaal dat de meeste mensen wel zullen kennen, zeker in tekenfilmvorm. ‘Waterschapsheuvel’ (Watership Down) is het aangrijpende verhaal van een groepje konijnen dat na een gruwelijk visioen van de kleine en schriele Vijfje (Fiver), een konijn met profetische gaven, besluit om de eigen thuiskolonie te verlaten. Op hun epische zoektocht naar betere oorden moeten de dappere dieren vele beproevingen doorstaan, waaronder roofdieren, strikken en een kolonie militante, oorlogszuchtige konijnen die aangevoerd wordt door de griezelige despoot Generaal Guldenroede (General Woundwort).
Allegorisch
Waterschapsheuvel heeft inhoudelijk meer te bieden dan menig lezer in eerste instantie zal vermoeden. Het is bijvoorbeeld geen mierzoet kinderverhaal over schattige troetelkonijnen, maar een uitdagende, allegorische, haast homerische vertelling waarin thema’s als vriendschap, lotsbestemming, loyaliteit, vrijheid en tirannie, leven en dood en de destructieve invloed van de mens op de natuur summier of juist uitgebreid de revue passeren. Het verhaal heeft veel van zijn niet geringe charme te danken aan de verteltrant en het door Richard Adams gehanteerde vertelperspectief. Hij weet zijn nauwkeurige observaties over konijnen en de Britse plattelandsnatuur met veel gevoel voor detail en sfeer opmerkelijk natuurgetrouw op papier te zetten, maar slaagt er tegelijkertijd in om de individuele konijnen allemaal een geheel eigen, haast menselijk karakter mee te geven. Het zijn stuk voor stuk individuen met een eigen persoonlijkheid, eigen verlangens en zowel individuele als collectieve angsten. Personages als de wijze en verstandige Hazelaar (Hazel), de trouwe, dappere en oersterke vechtersbaas Kopstuk (Bigwig), de iele, zachtaardige en met profetische gaven begiftigde Vijfje (Fiver), de slimme en vindingrijke Braam (Blackberry) en de bloeddorstige tiran Generaal Guldenroede (General Woundwort) ontwikkelen zich in de loop van het verhaal stuk voor stuk tot memorabele figuren die inmiddels een vast plekje bezitten in de annalen van de westerse literatuurgeschiedenis.
Konijnencultuur
Adams schetst in het verhaal bovendien ook voorbeelden van gesofisticeerde vormen van konijnencultuur, compleet met een apart vocabulaire aan ‘konijnenwoorden’ voor objecten of wezens die een belangrijke stempel drukken op het leven van een konijn in de Britse wildernis. Hoewel ik als kind soms tranen met tuiten heb gehuild (denk aan de scène waarin de aimabele Kopstuk vast komt te zitten in een strik, de uitroeiing van de kolonie van Sandelvoorde of de dood van Hazelaar op het eind) tijdens het bekijken van de tekenfilmversie, maakte de recente herlezing van de roman me weer eens duidelijk hoe rijk, pakkend, levendig en origineel het verhaal van Adams op microniveau is. En ja, de videoclip Bright Eyes van Art Garfunkel bezorgt me nog steeds een brok in de keel…
Lees ook:Adéliepinguïns Antarctica toch niet dood volgens Amerikaanse wetenschapper
Lees ook:Kerstkonijn in supermarkten meestal afkomstig uit krappe kooien
Lees ook:Geelbuikvuurpad en laatvlieger op de Rode Lijst
Lees ook:Mieren onthouden geur van vijanden
Lees ook:Tilburgse konijnen doodgeslagen en onthoofd